Eerder schreef ik een artikel met de boodschap aan de schuldeiser om goed de mogelijkheid van het leggen van conservatoir beslag voorafgaand aan een gerechtelijke procedure af te wegen, omdat via deze weg financiële zekerheid kan worden verkregen voor de daadwerkelijke voldoening van de vordering.
In dit artikel heb ik ook kort uitgelegd hoe een conservatoir beslag op inkomen en of vermogen van de schuldenaar wordt gelegd en aan welke wettelijke eisen daarvoor dient te zijn voldaan.
Een andere vraag die daarop aansluit en actueel is, is of dit conservatoir beslag ook kan worden gelegd op bitcoins of andere cryptocurrency. Worden deze in de rechtspraak als vermogen gekwalificeerd en zijn deze daarmee dus vatbaar voor beslag?
- Zijn bitcoins en andere cryptocurrency vatbaar voor conservatoir beslag?
Op 10 juni 2022 werd de beschikking van de voorzieningenrechter van de Rechtbank Rotterdam van eerdere datum 29 december 2017 gepubliceerd (ECLI:NL:RBROT:2017:10955).
Hierin wordt voornoemde vraag bevestigend beantwoord: bitcoins en andere cryptocurrency zijn vatbaar voor conservatoir beslag.
Deze conclusie wordt getrokken ondanks dat de bitcoin geen wettelijk betaalmiddel is.
Technisch zijn de virtuele munten individualiseerbare stukjes software die volgens een programma aan iemand zijn toegekend. Deze worden niet op naam van de rechthebbende gesteld, maar zijn verbonden aan een bitcoinadres, de zogeheten “public key”. Het systeem van de bitcoin is een open source systeem waardoor het systeem geen eigenaar kent. Dit systeem heeft daarmee juist een decentraal karakter en wijzigingen kunnen enkel door een meerderheid van degenen die over de bitcoins beschikken worden doorgevoerd. In de ogen van de Rechtbank Rotterdam vertegenwoordigen deze stukjes software een waarde en derhalve worden de virtuele munten door haar als vermogensrecht worden gekwalificeerd.
In strafrechtelijke uitspraken van de Hoge Raad wordt dit eveneens bevestigd, waaronder het arrest van 24 mei 2022 (ECLI:NL:HR:2022:687). In die uitspraak werd weliswaar geoordeeld over de vraag of een Instagram-account een voor verbeurdverklaring vatbaar voorwerp is in strafrechtelijke zin, hetgeen niet het geval bleek te zijn, maar door de vergelijking die de officier van justitie maakte tussen het Instagram-account en de virtuele goederen zoals bitcoins nam de Hoge Raad dit mee in zijn overweging. Volgens de Hoge Raad vertegenwoordigen bitcoins net als een bankrekeningnummer een waarde en zijn daarmee, in tegenstelling tot een Instagram-account, een vermogensrecht.
- Welke regels dienen dan voor het leggen van dit conservatoir beslag te worden gevolgd?
De tweede vraag is vervolgens welke regelgeving en afdeling van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering dan dient te worden gevolgd voor het leggen van dit beslag. Gelet op de overwegingen van de voorzieningenrechter van de Rechtbank Rotterdam worden via de zogeheten vangnetregeling voor “rechten waarvan de executie niet elders geregeld is” daarvoor de regels voor roerende zaken gevolgd.
- Wat is de praktische waarde van het dit conservatoir beslag?
Een derde belangrijke vraag is dan of een conservatoir beslag op bitcoins zinvol is en daarmee ook de zekerheid wordt verkregen dat de vordering bij het gelijk krijgen in de hoofdzaak wordt voldaan, met andere woorden of het beslag daadwerkelijk de beoogde blokkerende werking heeft. Daarvoor is het noodzakelijk dat bij het verzoek aan de rechtbank tot verlening van het beslagverlof ook wordt verzocht om een gerechtelijk bewaarder aan te stellen die de bitcoins gedurende de procedure in bewaring neemt. Verder is het ook noodzakelijk dat de schuldeiser de beschikking heeft over de zogeheten “private key”. Enkel met dit wachtwoord kan namelijk een overboeking van de bitcoins aan de bewaarder plaatsvinden zodat deze daadwerkelijk zeker kunnen worden gesteld. In de uitspraak van de Rechtbank Rotterdam werd voor het verlof om de computer en gegevensdragers in beslag te nemen ook bepaald dat in geval van het niet meewerken aan de toegang tot deze apparatuur en de public en private key er een dwangsom zou zijn verschuldigd van € 45.000,–. Dit zijn derhalve middelen om de blokkerende werking van het beslag te realiseren.
Deze drie aspecten dienen aldus bij een beslaglegging op bitcoins door de schuldeiser in acht te worden genomen. Wat de schuldeiser wel voor ogen moet houden is dat in de besproken casus de schuldeiser bekend was met de bitcoin wallet van de schuldenaar. Dit zal ook vaak niet het geval zijn en in die gevallen is het met name omdat “fishing expedition” niet is toegestaan moeilijk om de virtuele munten door een conservatoir beslag te treffen. Het achterhalen op welk inkomen/vermogen (zinvol) beslag kan worden gelegd vraagt in iedere zaak een goede voorbereiding.
Indien u geïnteresseerd bent in de mogelijkheid om conservatoir beslag te leggen voorafgaand aan de hoofdzaak, dan kunt u contact opnemen met Ramona Brouwers. Haar e-mailadres is: r.brouwers@paulussen.nl
Nieuws Overzicht