Ongetwijfeld heeft iedereen het ooit meegemaakt: pech onderweg. Altijd vervelend, vooral als je niet bent verzekerd voor pechhulp op het moment “suprême”. Dit overkwam ook een Amsterdamse automobilist die met pech langs de weg kwam te staan en besloot pechhulp van de ANWB in te schakelen. ANWB schoot graag te hulp, maar enkel onder de voorwaarde dat de automobilist ter plekke een verzekeringsovereenkomst voor de duur van minimaal 1 jaar af zou sluiten. De rechter buigt zich in deze zaak (ECLI:NL:RBAMS:2023:793) over de vraag of ANWB geoorloofd is enkel pechhulp te bieden aan (op tijdstip van het ongeval) onverzekerden onder de voorwaarde dat deze weggebruikers ter plekke ook een verzekeringsovereenkomst dienen te sluiten.
Het oordeel
Volgens de rechter is dit niet geoorloofd. ANWB maakt zich hiermee schuldig aan een oneerlijke handelspraktijk omdat het verplichten tot het sluiten van een verzekering bij het verlenen van pechhulp wordt aangemerkt als een niet toegestane koppelverkoop. Koppelverkoop ziet op de situatie waarin een onderneming goed of dienst A enkel verkoopt als product of dienst B ook wordt afgenomen. In beginsel is koppelverkoop verboden, zo ook in deze zaak.
In deze uitspraak werd – anders dan ANWB betoogt – geoordeeld dat het verlenen van pechhulp moet worden gezien als een afzonderlijk dienst, en daarmee losstaat van het sluiten van een verzekering met ANWB.
Eén van de kenmerken van de verzekeringsovereenkomst betreft het vereiste van onzekerheid over een bepaald voorval dat zich mogelijk in de toekomst zal manifesteren, maar zich op het moment van het sluiten van de overeenkomst dus nog niet heeft gemanifesteerd. Het moge duidelijk zijn dat bij een verzoek om pechhulp door iemand die met zijn/haar voertuig langs de weg is komen te staan, zoals in de onderhavige casus, geen sprake is van onzekerheid over de manifestatie van het voorval. Het noodlot heeft al toegeslagen. De intentie van de pechvogel is in zo’n geval primair gericht op het ontvangen van pechhulp. In deze zaak bleek uit niets dat de wil van de automobilist óók gericht was op het sluiten van een verzekering met ANWB. Door die verzekering toch aan de automobilist op te leggen, omdat ANWB anders niet zou overgaan tot pechhulpverlening, heeft ANWB in strijd met de wet gehandeld. Op grond van twee wettelijke bepalingen is de overeenkomst vernietigbaar.
- Wet op het Financieel Toezicht
Allereerst is de overeenkomst in strijd met de Wet op het Financieel Toezicht. Artikel 4:63a Wft bepaalt dat indien een verzekering een aanvulling is op de levering van een dienst, als onderdeel van een pakket of dezelfde overeenkomst, de verzekeraar de cliënt de mogelijkheid behoort te bieden de dienst afzonderlijk (dus zónder verzekering) aan te schaffen. Als hier niet aan wordt voldaan, is de overeenkomst vernietigbaar. Hier is sprake van zo’n situatie: ANWB is dienstverlener, maar ook verzekeraar. ANWB biedt diensten aan in de vorm van pechhulpverlening, in dat geval moet ANWB derhalve de mogelijkheid bieden om deze dienst óók zonder verzekering te bieden.
- Oneerlijke handelspraktijk
Daarnaast is de overeenkomst vernietigbaar omdat naar oordeel van de rechter sprake is van een oneerlijke handelspraktijk ex artikel 6:193b lid 2 Burgerlijk Wetboek. Zo oordeelt de rechtbank dat ANWB op deze wijze in strijd heeft gehandeld met de vereisten van professionele toewijding en het vermogen van de gemiddelde consument om een geïnformeerd besluit te nemen merkbaar is beperkt of kan worden beperkt. Het vermogen om een geïnformeerd besluit te nemen, was toen de automobilist met pech langs de weg stond, merkbaar beperkt. Hierdoor heeft hij/zij een besluit genomen of kon hij/zij een besluit nemen dat hij/zij anders niet had genomen.
In deze zaak beslist de rechtbank tot ambtshalve vernietiging van de gesloten verzekeringsovereenkomst.
Slot
Met deze uitspraak is duidelijk geworden dat het ter plekke koppelen van een verzekeringsovereenkomst aan een verzoek tot pechhulp verboden is. Een overeenkomst die wordt gesloten op de wijze als in deze zaak is vernietigbaar. Hoewel de beslissing van de rechtbank helder is, dient nog een slag om de arm te worden genomen. Namelijk, indien hoger beroep wordt ingesteld – of een soort gelijke zaak – bij het Hof of de Hoge Raad wordt behandeld, kan dit leiden tot een andersluidende beslissing. Echter, voor nu is de (juridische) stand van zaken duidelijk: ANWB mag men niet verplichten tot ter plekke het sluiten van een verzekeringsovereenkomst bij een pechhulpverzoek.
Dit artikel is geschreven door Mei Li Ramakers. Heeft u nog vragen over oneerlijke handelspraktijken, koppelverkopen of wenst u advies met betrekking tot het opstellen en sluiten van (consumenten)overeenkomsten? Neem dan gerust contact op met Mei Li Ramakers of met een van de andere collega’s van de sectie ondernemingsrecht van ons kantoor in Maastricht en/of Heerlen.
Nieuws Overzicht