Overheden komen dagelijks op allerlei manieren in contact met private partijen. Het kan dan gaan om uiteenlopende zaken, zoals het sluiten en uitvoeren van contracten (exploitatieovereenkomsten etc.), het nemen van besluiten (vergunningen, bestemmingsplannen, bijstand, subsidies, handhaving etc.) of het feitelijk handelen ter uitvoering van de overheidstaken (onderhoud openbaar groen, wegbeheer etc.).

In het kader van deze contacten kan het zich voordoen dat een partij vindt dat de overheid schade heeft veroorzaakt en dat de overheid die moet vergoeden. Denk aan het niet nakomen van een contract, het nemen van een verkeerd besluit of het maken van fouten tijdens de uitvoering van een overheidstaak.

De tendens is dat het aantal claims van private partijen jegens de overheid toeneemt.

De aansprakelijkheid van overheden kan – afhankelijk van de precieze omstandigheden en de inhoud van de claim – worden afgewikkeld langs bestuursrechtelijke of civielrechtelijke weg. De vraag die bij die afwikkeling telkens centraal staat, is of de overheid onrechtmatig heeft gehandeld (in de zin van artikel 6:162 BW).

Soms kan zich ook een situatie voordoen waarin de overheid schade moet vergoeden die het gevolg is van rechtmatig handelen. We spreken hier dan over de zogenaamde nadeelcompensatie. Die kan aan de orde zijn als het overheidsoptreden op zichzelf genomen juist (lees: rechtmatig) is, maar één of meer private partijen daardoor onevenredig worden benadeeld. Een speciale variant hiervan is de zogenaamde planschade. Deze speelt als een private partij schade lijdt als gevolg van een nieuw bestemmingsplan, in de vorm van waardevermindering van zijn eigen perceel of in de vorm van inkomstenverlies.

Hier moet ook worden genoemd de rol van de overheid als werkgever. In die hoedanigheid heeft de overheid een zorgplicht jegens haar werknemers (ambtenaren) en het komt binnen die verhouding ook voor dat de overheid aansprakelijk wordt gesteld, bijvoorbeeld in verband met dienstongevallen.

Niet onbelangrijk is voorts de mogelijke aansprakelijkheid van de overheid als wegbeheerder (op basis van artikel 6:162 BW en/of artikel 6:174 BW). Het kan dan gaan om situaties waarin de weg niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen.

Onze advocaten staan de diverse overheden dagelijks bij in zaken op het gebied van overheidsaansprakelijkheid, zowel wat betreft de civielrechtelijke als de bestuursrechtelijke afwikkeling. Daarbij kan het gaan om een inschakeling naar aanleiding van een aansprakelijkstelling. Maar net zo vaak komt het erop aan om aansprakelijkstellingen te voorkomen door in het voortraject (bijvoorbeeld bij het maken van een contract) één of meer stappen vooruit te denken.